دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان و سازمان چای کشور که از سال ۱۳۹۰ روی ساخت دستگاهی برای تشخیص کیفیت برگ سبز چای تمرکز کرده بودند، سرانجام با همکاری دوجانبه بعد از هشت سال موفق به ساخت این دستگاه شدند که در دنیا نظیر آن وجود ندارد.
این دستگاه می‌تواند کیفیت برگ سبز چای را به راحتی تشخیص دهد، برای مثال این برگ درجه یک است، یا دو یا سه و یا اصلاً غیرقابل خرید است و به این ترتیب کشاورزانی که محصول باکیفیتی تولید می‌کنند، مطمئن هستند که این محصول بدون اینکه مورد اغراض شخصی برخی منفعت‌طلبان (دلالی‌ها) قرار بگیرد یا بدون بررسی کارشناسی محصول بی‌کیفیت برخی دیگر از کشاورزان (صرفاً به دلیل تبانی) به ناظر تشخیص برگ سبز چای وارد بازار برای فروش می‌شود.
سازمان چای کشور که متولی تشخیص کیفیت برگ سبز چای است، دستگاه تشخیص برگ سبز چای را به رسمیت شناخته است و مقرر شده این دستگاه تولید انبوه شده و سپس وارد بازار شود.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان در گفتگو با خبرنگار آنا می‌گوید: «با همکاری دانشجویان و سازمان چای کشور موفق شدیم دستگاهی تولید کنیم که می‌تواند کیفیت برگ سبز چای را تشخیص داده و کار ناظران را راحت‌تر کند.»
سیروس بیدریغ ادامه می‌دهد: «به این ترتیب دیگر کشاورزان نگران اشتباه ناظر در تشخیص محصولشان نیستند و این برگ سبز تولید شده توسط کشاورزان را دستگاه صددرصد درست تشخیص می‌دهد.»
درآمد سالانه ۷ میلیارد تومان از سوی ناظران تشخیص کیفیت برگ سبز چای
خبرنگار خبرگزاری آنا در شماره سوم و پایانی بررسی جزئیات ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای با سیروس بیدریغ رئیس دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان گفتگو کرده است که در ادامه می‌‌خوانیم.
آنا: ابتدا درباره تولید نخستین دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای که برای نخستین‌بار در ایران تولید شده توضیح دهید. پروژه از کجا آغاز شد تا به مرحله اجرا رسید؟
بیدریغ: ابتدا باید بگویم کشاورزان با برداشت محصول برگ سبز چای، آن را به کارخانه می‌برند و در کارخانه چای نیز ناظر کیفیت محصول را تشخیص می‌دهد (درجه یک، دو و سه یا اصلاً غیرقابل خرید است)، براساس نظر کارشناس، محصول قیمت‌گذاری شده و کارخانه پول کشاورز را می‌دهد.
سازمان چای کشور سالانه ۷ میلیارد تومان به ناظران خود برای تشخیص برگ سبز چای پرداخت می‌کند و با ساخت دستگاه تشخیص برگ سبز چای صرفه‌جویی زیادی در هزینه‌ها می‌شود.
آنا: ظاهراً استارت کار را دو دانشجوی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان زده‌اند، درست است؟
بله. دو دانشجوی ارشد ما کارمند سازمان چای بودند، این نخبه‌ها پیشنهاد دادند که معضل تشخیص برگ سبز چای داریم و ممکن است حق کشاورزی با تشخیص اشتباه کیفیت تضییع شود؛بنابراین می‌شود دستگاهی ساخت تا این درصد اشتباهات به صفر برسد.
نقش گروه هوش مصنوعی در ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای
در جلسه‌ای با رئیس اداره چای شهرستان لاهیجان، وی درخواست ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای را از ما خواست و برای ساخت آن فرصت خواستیم. در دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان گروه هوش مصنوعی داریم که از استادان بنام و مشهور کشور هستند و در نهایت بعد از کلی رایزنی و نشست‌های متعدد این استادان و دانشجویان برای ساخت دستگاه تشخیص برگ سبز چای اعلام آمادگی کردند تا اینکه این دستگاه ساخته شد و فرآیند تست نیز ۶ ماه طول کشید.
آنا: مراحل ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای به دست نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان صورت گرفت یا اداره چای نیز با شما همکاری داشت؟
بیدریغ: صفر تا ۱۰۰ ساخت این دستگاه به همت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان صورت گرفته است؛ البته بخشی از اعتبار ساخت این دستگاه سازمان چای کشور و تعاونی چایکاران تقبل کردند و متعهد شده‌اند که اگر مراحل کار این دستگاه به خوبی پیش برود، تمام هزینه‌ها را خواهند داد.
این دستگاه ۶ ماه به‌صورت آزمایشی کار کرد و چند بار با حضور نمایندگان سازمان چای کشور تست شد و تست نهایی نیز با حضور استادان خبره صورت گرفت و مقرر شده از فروردین‌ماه سال آینده با حضور کارخانه‌داران در کارخانه مستقر شود. این دستگاه که نمونه خارجی ندارد ۶ ماه در کارخانه کار می‌کند تا اگر احیاناً ایراداتی دارد، برطرف شود و سپس به تولید انبوه برسد.
آنا: در مدت کار در کارخانه چطور؟ آیا در این بازه زمانی نیز به تولید انبوه خواهد رسید؟
بیدریغ: بله، منتهی طی این مدت که در کارخانه مشغول کار است، در صورت وجود ایراد، مورد برطرف می‌شود.
آنا: غیر از دو دانشجوی ارشد که پیشنهاد ساخت این دستگاه را دادند، آیا دانشجویان مقاطع دیگر نیز مشارکتی در به سرانجام رسیدن این پروژه داشتند؟
بیدریغ: دانشجویان دکتری، لیسانس و متخصصان هوش مصنوعی نیز در این طرح با ما مشارکت داشتند.
آنا: بنابراین یک مشارکت جمعی در دانشگاه شما صورت گرفت تا این محصول به ثمر برسد.
بیدریغ: دقیقاً. همانطور که گفتم این محصول نمونه خارجی ندارد و ما نخستین دانشگاهی هستیم که چنین دستگاهی را ساخته‌ایم. به عنوان مثال شما قصد خرید برنج را دارید، ابتدا باید عطر و کیفیت آن را بسنجید و سپس تشخیص دهید که قیمتی که فروشنده برای این برنج تعیین کرده، منصفانه است یا خیر؟
تشخیص دقیق درجه‌بندی برگ سبز چای با دستگاه
در مورد چای نیز همینطور. وقتی کشاورز چای را به کارخانه می‌برد، بسته به کیفیت آن قیمت‌ها متفاوت است، ناظر کارخانه کیفیت را تشخیص می‌دهد. به‌طوری‌که محصول را نگاه کرده و یک مقدار از آن را لمس می‌کند و در نهایت قیمت تعیین می‌شود.
صفر تا ۱۰۰ ساخت این دستگاه به همت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان صورت گرفته است؛ البته بخشی از اعتبار ساخت این دستگاه سازمان چای کشور و تعاونی چایکاران تقبل کردند و متعهد شده‌اند که اگر مراحل کار این دستگاه به خوبی پیش برود، تمام هزینه‌ها را خواهند داد.
دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای این توانایی را دارد از چند زاویه از برگ‌ها عکس بگیرد و در نهایت به‌صورت دقیق کیفیت را تشخیص دهد.
آنا: و به این صورت قیمت واقعی محصول مشخص می‌شود.
بیدریغ: بله. چای درجه یک کیلویی ۷۰ هزار تومان است. به عنوان نمونه اگر ناظر تشخیص دهد محصول درجه یک است، ممکن است این محصول خشک شود و از کیفیت آن کاسته شود و اینجاست که کارخانه‌دار ضرر می‌کند، پول درجه یک را می‌دهد؛ اما چایی که به دست آورده درجه دو یا سه است.
آنا: دستگاه تشخیص برگ سبز چای از بروز این اشتباهات جلوگیری می‌کند؟
بیدریغ: بله. ۳۰۰ تا ۴۰۰ ناظر تشخیص کیفیت برگ سبز چای در کشور داریم. ممکن است یک ناظر محصولی را درجه یک تشخیص دهد، اما ناظر دیگر همان محصول را درجه دو تشخیص دهد، درحالی‌که این دستگاه محاسبه دقیق می‌کند.
آنا: درست است که دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای دقیقاً مشخص می‌کند که چند درصد این برگ درجه یک بوده و چند درصد دیگر درجه یا مثلاً سه؟
بیدریغ: بله. به نکته خوبی اشاره کردید. به عنوان نمونه مشخص می‌کند که ۳۰ درصد برگ سبز چای درجه یک است و ۷۰ درصد دیگر درجه دو.
آنا: مقرر شده این دستگاه در کدام کارخانه به تولید انبوه برسد؟
بیدریغ: در کارخانه‌های چایسازی شهرستان لاهیجان.
آنا: چه زمانی استقرار این دستگاه‌ها در کارخانه‌ها از سوی سازمان چای کشور اجباری می‌شود و دیگر شاهد تشخیص کیفیت دستی و نظارت نخواهیم بود.
بیدریغ: بعد از پایان تست در کارخانه چایسازی و تأیید دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای از سوی اداره چای شهرستان لاهیجان، کارخانه‌ها ملزم می‌شوند از روش دستی برای تشخیص کیفیت برگ سبز چای خودداری کرده و با استفاده از دستگاه مخصوص محصول کشاورزان را درجه‌بندی کنند.
آنا: در بحث صادرات چطور؟ آیا فکری برای صادرکردن این دستگاه به کشورهای خارجی دارید، مخصوصاً اینکه دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای نمونه خارجی هم ندارد؟
بیدریغ: حتماً. چند کشور نظیر بنگلادش، هندوستان، تایلند و کنیا تولیدکننده چای هستند. وقتی این دستگاه در کارخانه کامل و کالیبره شد با کشورهای تولیدکننده چای مذاکره خواهیم کرد تا برای صادر کردن آن اقدامات لازم را انجام دهیم.
البته شاید سیستم آنها با ما تفاوت داشته باشد، منتهی این دستگاه را حتماً به آنها پیشنهاد می‌کنیم و به همراه عکس و قیمت پیشنهادی برای بازاریابی به آنها ارائه خواهیم کرد.
آنا: با توجه به محصولاتی که کشورهای مدنظر تولید می‌کنند، تشخیص کیفیت محصولشان مشکل‌تر است و احتمالاً این دستگاه خیلی بیشتر به درد آنها خواهد خورد.
بیدریغ: البته بعضی از کشورها از نظر تولید چای پیشرفته هستند، مثل هندوستان، اما اینها معمولاً چون در بازار جهانی حضور دارند، چای تولیدی خود را به انگلیس صادر می‌کنند. برای آنها فرقی نمی‌کند که چای درجه یک باشد، درجه دو یا درجه سه؟ اسانس و رنگ اضافه کرده و آن را می‌فروشند.
هزینه‌‌ای که ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای روی دست محققان گذاشت
حتی چای درجه پنج را هم ممکن است درجه یک جلوه دهند. به همین دلیل است که اکثر چای‌های خارجی مورد استفاده در ایران فقط دارای رنگ و اسانس است که در این صورت، دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای صدردرصد به درد خارجی‌ها خواهد خورد.
آنا: هزینه ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای تاکنون چقدر بوده است؟
بیدریغ: فکر می‌کنم حدود ۷ یا ۸ میلیون تومان هزینه برده است، اما چون برای نصب در کارخانه باید در سایز بزرگ‌تر ساخته شده و دوربین‌های قوی‌تری نصب شود، احتمالاً ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان هزینه خواهد داشت.
آنا: از پایان‌نامه برای تولید این محصول استفاده کرده‌اید؟
بیدریغ: بله. از پایان‌نامه دو نفر از دانشجویان استفاده کردیم، کل پایان‌نامه بخشی از این کار بوده است. نخبه‌هایی که در این گروه هستند روی داده‌ها، تصویرسازی، دوربین و لیزر کار می‌کنند.
آنا: و سخن آخر….
بیدریغ: خبرگزاری آنا طی یکی دو سال گذشته بسیار فعال شده و این مهم، ما را رو به جلو هدایت و تشویق می‌کند که بیشتر کار کنیم.