به گزارش پایگاه خبری تحلیلی نگین شمال و به نقل از خبرگزاری صدا و سیما مرکز گیلان ؛ از بلندی که نگاه کنی ، نواری سه رنگ در تکه ای از زمین می بینی ؛ آبی ، خاکستری و سبز .
در این زِل آفتاب تابستان، این نما، بازی رنگ ها را مدیون آبی آسمان و دریا ، ساحل ماسه ای خاکستری رنگ و مزارع سبز هندوانه آرمیده در کنار ساحل است.
اینجا منطقه چاف لنگرود ، قلب جالیز هندوانه های شیرین و خوش طعم گیلان است.
جایی که این فصل از سال، ماشین های باری در مزارع ماسه ای به گِل می نشیند تا کارگران، هندوانه ها را بار بزنند و راهی بازار داغ تابستان کنند و این محصول شیرین تابستانی به شرط چاقو که نه، به شرط برند چاف، مهمان سفره های مردم شود.
سرشناس بازار محصولات صیفی گیلان
تابستان که می آید، غرفه های هندوانه در بیشتر میوه فروشی های گیلان، مخصوص هندوانه های تولید چاف است.
هندوانه ای که حتی مسافران هم در گذر از جاده های گیلان ، نامش را روی برچسب های بزرگ مقوایی وانت بارها می بینند و حسابی نمک گیر این محصول شیرین چاف می شوند.
هندوانه چاف ، پایش به استان های دیگر هم باز شده است.
حاج حسن که امروز صبح 2 کامیون هندوانه از سر زمین خریده می گوید : بارنامه هایش حاضر است و امشب بار هندوانه های چاف را راهی یکی از میدان های میوه و تره بار تهران می کند.
در میدان تره بار چاف، در یکی از غرفه های کوچک هندوانه، زن جوانی از فروشنده می خواهد، هندوانه ها راسبک ، سنگین کند و چند هندوانه خوب برایش کنار بگذارد.
آنطور که او می گفت : بستگانش در تهران سفارش هندوانه چاف داده اند و او می خواهد برای شان سوغات بفرستد.
البته هندوانه در گیلان فقط در منطقه چاف به عمل نمی آید و آنطور که کارشناسان کشاورزی می گویند : اغلب زمین های این استان قابلیت کشت هندوانه دارد.
سهم هندوانه گیلان از سبد تولید و مصرف
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی گیلان می گوید : افزون بر چاف، هندوانه های روستای آبکنار شهرستان بندرانزلی و بخش هایی از صومعه سرا هم معروف است و مردم این مناطق در این فصل، مقدار قابل توجهی هندوانه برداشت می کنند.
ابراهیم اکبرزاده با بیان اینکه گیلان بیش از 2 هزار و 500 هندوانه کار دارد افزود : در دیگر مناطق گیلان هم اغلب کشاورزان، هندوانه را برای مصرف خانوار تولید می کنند و فروش انبوه ندارند که در آمار تولید کنندگان این محصول هم نمی گنجند.
آنطور که او اعلام می کند : امسال 87 هزار و 500 تن هندوانه به ارزش 175 میلیارد تومان در 3هزار و 500 هکتار از زمین های مناطق مختلف گیلان تولید می شود که چاف لنگرود ، همچنان با تولید 22 هزار تن هندوانه در هزار هکتار مزرعه، همچنان رکورد دار تولید هندوانه گیلان خواهد بود.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی گیلان می گوید : محصول هندوانه گیلان به تهران هم برده می شود و مقادیری از آن از طریق واسطه ها به خارج از کشور صادر می شود.
محصول سرخ جالیزی، دل خون مشکلات
با اینکه امسال به خاطر بارش های به موقع و روزهای آفتابی نزدیک برداشت، محصول هندوانه خوب جواب داده و برکت را از این زمین ها، سر سفره باغداران برده اما آنطور که هندوانه کاران می گویند: هزینه های بالای تولید محصول ، گران بودن بذر هندوانه تجاری ، افزایش50 درصدی قیمت کود شیمیایی و کود عالی، نبود تسهیلات ارزان قیمت رونق تولید وحذف هندوانه از فهرست بیمه محصولات کشاورزی از مهم ترین مشکلاتی است که تیشه به ریشه تولید این محصول جالیزی گیلان می زند.
آقای فاضلی یکی از هندوانه کاران پیشروی اهل چاف است که12هکتار باغ هندوانه دارد و محصولش را هم سر باغ و هم در حجره ای که در میدان تره بار چاف دارد، می فروشد.
او می گوید : برداشت هندوانه را تقریبا تمام کرده و فقط 2 هکتار دیگر باقی مانده و بیشتر محصولش را راهی بازار کرده است.
این هندوانه کار گیلانی با بیان اینکه امسال 120 تن هندوانه برداشت خواهد کرد گفت : این در حالی است که پارسال 130 تن محصول برداشت کرده بودم .
او دلیل کاهش محصولش را کاهش سطح زیر کشت به علت بالا بودن هزینه ها به ویژه قیمت بذر می داند و می گوید : برای باغدار نمی صرفد که هر کیلو بذر هندوانه تجاری که وارداتی است را 8 میلیون تومان بخرد.
آقای فاضلی با بیان اینکه در فروردین و قبل از افزایش نرخ ارز، بابت هر کیلو بذر هندوانه 8 میلیون تومان پرداخت کردیم گفت : معلوم نیست با این نوسان بازار ارز، سال آینده ، باید هر کیلو بذر هندوانه را چقدر بخریم؟
این هندوانه کار چافی البته اذعان دارد ؛ ارقام بومی خیلی ارزان تر است اما علاوه بر دیررس بودن، نه خریدار دارد و نه خوب محصول می دهد.
آقای فاضلی به هندوانه های سبز بی رنگی که گوشه حجره اش تلمبار شده، اشاره می کند و می گوید: این هندوانه ها را ببینید، امسال فقط 2تن از این هندوانه های بومی تولید کردم که همانطور که می بینید، روی دستم مانده و کسی نمی خرد.
آقای ستوده یکی دیگر از هندوانه کاران چافی در این لحظه سر می رسد و از افزایش 50 درصدی قیمت کود شیمیایی و بالا بودن قیمت و در دسترس نبودن کودهای حیوانی ، گلایه می کند.
او به هزینه های بالای کارگری، شخم زدن و آماده کردن زمین هم اشاره دارد و می گوید: حالا که دولت بذر یارانه ای نمی دهد ، کاش تسهیلات ارزان قیمتی برای هندوانه کاران در نظر بگیرد تا ما هم شغل آبا و اجدادی مان را ادامه دهیم .
آقای ستوده اضافه می کند : حتی محصول مان هم مشمول بیمه نمی شود تا در سال هایی که بارندگی یا خشکسالی محصول مان را به باد می دهد، دل مان را به دریافت غرامت خوش کنیم.
حمایت ها کجای کارند؟
مدیر امور زراعت جهاد کشاورزی گیلان می گوید: این سازمان به کشاورزان ازجمله هندوانه کاران، تسهیلات کاشت ، داشت و برداشت یا سرمایه در گردش می دهد اما چون سود تسهیلات 14درصدی است ، خیلی ها از خیر آن می گذرند.
ابراهیم اکبرزاده افزود : پارسال برای هر هکتار زراعت از جمله هندوانه کاری 7میلیون تومان تسهیلات سرمایه در گردش تولید، اختصاص یافت این درحالی است که هندوانه کاران می گویند؛ هر هکتار هندوانه کاری به طور میانگین 19 میلیون تومان، هزینه روی دست شان می گذارد.
وی در تشریح دلایل کمبود حمایت های مالی برای تامین نهاده های کشاورزی هم گفت: نهاده های شیمیایی چون اوره و فسفات، یارانه ای بین کشاورزان توزیع می شود اما برای کودهای ریزمغذی که در افزایش کمی و کیفی هندوانه اثرگذار است، به علت بالابودن قیمت آن و کمبود منابع اعتباری، یارانه ای اختصاص نیافته است و کشاورزان باید آن را به صورت آزاد بخرند.
مدیر امور زراعت جهاد کشاورزی گیلان خرده مالکیت و سطوح کوچک مزارع هندوانه را دلیل اصلی اقتصادی نبودن هندوانه کاری در گیلان بیان می کند و می گوید : یک هکتار هندوانه کاری با احتساب قیمت های امسال، برای هندوانه کاران به طور میانگین 18 میلیون و 500 هزار تومان هم سود دهی دارد که تقریبا قابل قبول است اما اغلب هندوانه کاران، زمین هایی در سطح بسیار کوچک دارند که هندوانه کاری در آن توجیه اقتصادی ندارد.
ابراهیم اکبرزاده توضیح می دهد : با توجه به بحران آب و ابلاغ دستورالعمل وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر مدیریت بر منابع آبی و بازار، توسعه کشت محصولاتی چون هندوانه که تولید آن وابسته به آب است ، توصیه نمی شود و بر این اساس برنامه ای در زمینه نداریم.
سایه بیمه ای که از سر هندوانه های گیلان کم شد!
پیمان معمار زاده معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان می گوید : از سال 93 به علت استقبال نکردن هندوانه کاران گیلانی، تعداد کم بیمه گذاران و به تبع آن افزایش ضریب خطر این محصول ، صندوق بیمه محصولات کشاورزی، هندوانه را از پوشش بیمه خارج کرد و بیمه کشاورزی دیگر مشمول هندوانه نشد.
البته مسئولان جهاد کشاورزی گیلان می گویند: تلاش می کنند با رایزنی با مسئولان صندوق بیمه کشاورزی کشور، دوباره این محصول را به زیر چتر بیمه ببرند که البته معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان معتقد است این کار فرآیند زمان بری است و در مراحل مختلف باید بررسی و به تصویب چند نهاد استانی و کشوری برسد .
گرانی بذر محصول پر طرفدار تابستان، دردی که گویی درمان ندارد !
سراغ رییس بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان می روم.
دکتر معرفت مصطفوی راد می گوید : موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور، تقسیم کار کرده و هر مرکز تحقیقات کشاورزی استانی ملزم به پژوهش در خصوص تعدادی از محصولات است که بر این اساس، گیلان بر روی اصلاح بذر محصولاتی چون لوبیا، بادام زمینی، ذرت ، کلزا ، گندم و جو متمرکز است.
آنطور که او می گفت: برای گرفتن پاسخ باید سراغ مسئولان موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور بروم.
با رییس بخش تحقیقات سبزی های زراعی و حبوبات آبی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور تماس گرفتم.
دکتر احمد موسی پور گرجی می گوید : پژوهش هایی بر روی بذر هندوانه متناسب با اقلیم مناطق مختلف در این موسسه در حال اجراست اما معرفی یک بذر فرآیندی زمان بر است و به این زودی ها امکان پذیر نیست.
وی البته معتقد است با استفاده از برخی پژوهش های دانشگاهی که نتایج آن معرفی بذر های پیوندی پر محصول هندوانه است، می توان تا حدودی مشکل تامین بذر کشاورزان را حل کرد.
تا آن روز هندوانه کاران یا باید به ارقام بومی که محصولش خریدار ندارد، دل خوش کنند و یا بذرهای وارداتی را باهمان قیمت گزاف بخرند و پنجه در پنجه مشکلات دیگرِ تولید ، جالیزشان را با هندوانه سبز نگه دارند.
و البته شاید هم بذرهای پیوندی که از پایان نامه های دانشجویی سر در می آورد ، دست شان را بگیرد.
*نویسنده : مریم امدادی
