یبوست حالتی است که ممکن است هر شخصی در زندگی به آن دچار شود، اما در پاره‌ای مواقع بعضی افراد دچار یبوست مداوم هستند. برای پیشگیری و یا حتی رفع یبوست، بهترین راهکار تغییر در روش زندگی است.
برای این کار بهتر است اگر مشکلی با نوشیدن مایعات از نظر پزشکی ندارید، روزانه ۲ تا ۴ لیوان آب بنوشید و سعی کنید نوشیدنی‌های گرم در صبح مصرف کنید. از رژیم غذایی پر از سبزیجات و میوه و فیبر کافی استفاده کنید و ورزش و تحرک را کنار نگذارید. همچنین با توجه به اینکه ممکن است از بعضی داروها استفاده کنید، به اثر این داروها بر روی دلایل یبوست دقت کرده و با تجویز پزشک خود داروی مکمل و یا رژیم غذایی مناسب را انتخاب کنید.
علت یبوست متعدد است؛ ممکن است تنها به علت کم‌کاری عضله داخل روده دچار آن شده باشید ویا ممکن است بر اثر مصرف بعضی مواد غذایی دچار یبوست شوید. شدت یبوست نیز در افراد مختلف ، متفاوت است و از ضعیف تا بسیار قوی ممکن است تغییر کند.
با توجه به فضاهای بسته و محدود و زندگی کم‌تحرک و ماشینی امروزه، حرکت افراد بسیار کاهش پیدا کرده و این باعث یبوست بیشتر در افراد و حتی در کودکان نیز شده است؛ پس بهتر است با دقت بر روی این مسئله ساعتی از روز را برای حرکات نرمشی یا حتی پیاده‌روی و ورزش‌های مورد علاقه خودتان در نظر بگیرید. ورزش حداقل چهار روز در هفته، استفاده از آب کافی و میوه‌جات می‌تواند بر روی یبوست اثر مستقیم بگذارد.
علت یبوست شدید
یک دلیل یبوست شدید ممکن است مصرف برخی مواد غذایی باشد، برای مثال بعضی از اشخاص ممکن است به لبنیات حساسیت داشته باشند و این اشخاص پس از مصرف آن دچار یبوست شوند. بنابراین بهتر است مقدار مصرف لبنیات را کنترل کنید. البته به طور کلی مصرف بیش از حد شیر در افراد ایجاد یبوست می‌کند.
اگر پس از اصلاح روش زندگی یعنی تغذیه سالم و استفاده از سبزیجات، میوه و آب کافی در رژیم غذایی و انجام حرکات ورزشی، همچنان دچار یبوست‌های شدید هستید؛ حتماً باید به پزشک مراجعه کنید تا علت یبوست شدید شما را پیدا کند، زیرا ممکن است به تداخلات دارویی و بررسی‌های بیشتر نیاز باشد.
فخرالسادات انارکی٬ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با تاکید بر اینکه در بیشتر موارد علامت‌هایی که فرد دارد با یبوست اشتباه گرفته می‌شود، به توصیه‌هایی درباره درمان یبوست پرداخت.
وی افزود: دفع مدفوع خشک و سفت، دفع کمتر از سه بار در هفته، زور زدن زیاد هنگام دفع، احساس دفع ناقص و ناکافی و در نهایت استفاده از انگشت برای کمک به دفع برای سه ماه متوالی از نشانه‌های ابتلا به یبوست است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با بیان اینکه یبوست از جمله بیماری‌های شایع بین مردم است به باورهای غلط در این زمینه اشاره کرد و افزود: متاسفانه افراد به جای اینکه مشکل اصلی که منجر به ایجاد یبوست شده را حل کنند به مصرف داروها و حرکاتی رو می‌آورند تا دفع را تسهیل کند.
انارکی مصرف خودسرانه داروهای مسهل را مورد انتقاد قرار داد و گفت: متاسفانه بسیاری از افراد با مراجعه به عطاری‌ها اقدام به تهیه داروهایی برای رفع یبوست می‌کنند.
وی ادامه داد: برخی داروها موقتا یبوست را درمان می‌کنند ولی نکته اینجاست مصرف خودسرانه و درازمدت این داروها می‌تواند اثرات مخرب فراوانی داشته باشد.
این فلوشیپ جراحی کلورکتال دانشگاه با اشاره به اینکه برای درمان یبوست باید علت ابتلا به مشکل درمان شود٬ خاطرنشان کرد: داروهای درمان فشار خون، دیابت و قلبی عروقی، می‌تواند منجر به یبوست شود؛ بنابراین کنترل برخی بیماری‌ها مساوی با عدم ابتلا به یبوست است.
انارکی با بیان اینکه سبک زندگی و نوع غذایی که افراد استفاده می‌کنند با ابتلا به یبوست ارتباط مستقیم دارد، افزود: در وعده‌هایی غذایی که امروزه مردم استفاده می‌کنند جای مایعات و فیبرها به شکل قابل توجهی خالی است.
فلوشیپ جراحی کلورکتال دانشگاه ادامه داد: به شکل استاندارد برای اینکه گوارش به درستی کار کند باید هر فردی هشت تا ۱۰ لیوان مایعات در روز و ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر در روز مصرف کند.
وی با بیان اینکه عمدتا غذای ایرانی‌ها محدود به ترکیبات نشاسته‌دار مثل سیب‌زمینی، برنج و ماکارونی است٬ افزود: مصرف گوشت و چربی زیاد هم خطر ابتلا به یبوست را دوبرابر می‌کند.
انارکی با اشاره به اینکه مهمترین باور غلط درباره یبوست استفاده از روش دارو درمانی است، گفت: رفع مشکلات تغذیه‌ای مهمترین فاکتور در درمان است.
این عضو هیات علمی دانشگاه در ادامه با بیان اینکه بسیاری از افراد به قدری در دفع ناتوان می‌شوند که برای مدت‌های طولانی به انجام برخی مانورها رو می‌آورند٬ ادامه داد: بسیاری از بیمارانی که طولانی مدت به اختلالات دفعی دچارند گاهی مجبورند از انگشت برای تخلیه مدفوع استفاده کنند.
وی با بیان اینکه آسیب‌هایی که به واسطه تخلیه مدفوع با انگشت ایجاد می‌شود بسیار زیاد و در مواردی جبران ناپذیر است، ادامه داد: آسیب‌هایی که در انتهای بافت مخاط روده توسط تحریک مکانیکی با انگشت ایجاد می‌شود فرد را به زخم مبتلا می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه تاکید کرد:باید علت اصلی اختلال در دفع رفع شود، استفاده از انگشت، داروهای ملین و یا تنقیه صرفا رفع علایم است و مشکل اصلی همچنان وجود دارد؛ به طور مثال استفاده از برگ سنا برای رفع یبوست در دراز مدت مشکلاتی در اعصاب سیستم گوارش ایجاد می‌کند که ممکن است غیرقابل درمان باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی با اشاره به اینکه بسیاری از مبتلایان به یبوست مرتبا از ملین‌ها استفاده می‌کنند مثل افراد معتاد رفتار می‌کنند و دایما در حال افزایش دز دارو هستند٬ توصیه کرد: بهتر است این افراد به جای استفاده مدام از دارو به جراحان گوارش و کلورکتال مراجعه کنند.
وی با اشاره به اینکه ضعف عضلات کف لگن موجب ایجاد اختلالاتی در افراد می‌شود٬ ادامه داد: مشکلات سایکوماتیک ۴۰ تا ۵۰ درصد دلیل است و بر سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک اثر می‌گذارد. اگر مشکلاتی همچون افسردگی و اضطراب برطرف شود مشکلات این افراد نیز رفع خواهد شد.
انارکی با بیان اینکه افزایش سن موجب ضعف عضلات کف لگن می‌شود و این موضوع نیز منجر به ابتلا به یبوست خواهد شد، اضافه کرد: به دلیل اینکه کاهش مصرف مایعات و استفاده از داروهای درمان بیماری‌های قلبی و عروقی، فشارخون و دیابت با افزایش سن در ارتباط مستقیم است، یبوست در سالمندان بیشتر بروز می‌کند و پیشگیری از این مشکل نیازمند مداخلات پزشک متخصص است.